Giriş
Dış ticaret farklı ülkeler arasında ve farklı paralar
cinsinden yapıldığı için ortaya çıkabilecek riskleri
azaltmak için dış ticarette tarafların sorumluluklarını
belirleyen farklı teslim ve ödeme yöntemleri
geliştirilmiştir. Teslim şekillerinde standartlaşma yapmak
amacıyla Uluslararası Ticaret Odası (ICC-International
Chamber of Commerce), Incoterms (International
Commercial Terms/Uluslararası Teslim Şekilleri) ismiyle
yayınlanan kuralları yürürlüğe koymuştur. Dış ticarette
kullanılan birçok ödeme yöntemi de bulunmaktadır.
İthalatçı ve ihracatçılar aralarındaki karşılıklı güven veya
garanti esasına dayalı olarak teslim ve ödeme şekillerini
kendi aralarında belirlemekte ve dış ticaret sürecini
başlatmaktadırlar.
Dış Ticarette Teslim Şekilleri-Incoterms (2010)
ICC tarafından 1936 yılında yayınlanan Incoterms,
günümüze kadar bir çok kez güncellenmiş 2019 yılı
itibariyle Incoterms (2010) kullanılmaktadır.
Incoterms (2010)
1919 yılında kurulan ICC, 1936 yılında bir dış ticaret
işleminde alıcı ve satıcının sorumluluklarının nerede
başlayıp nerede sona erdiğini gösteren uluslararası kurallar
bütünü olan Incoterms’i yayınlamıştır. Böylece ticari
taraflar, yoğun pazarlıklar yapmak ve her türlü ticari riski
düşünmek zorunda kalmadan Incoterms’te belirtilen teslim
şekillerinden birine karar vererek alıcı ve satıcıların
yükümlülük alanlarını belirleyebilmişlerdir. Incoterms,
ticareti serbest olan bir malın, ihracatçıdan ithalatçıya
ulaşıncaya kadar geçen sürede hangi teslim yöntemlerinin
kullanılabileceğini ve buna bağlı gümrüğe giriş ve çıkış
işlemlerini açıklamaktadır. Dış ticarette ortaya çıkabilecek
anlaşmazlıkları azaltmak amacıyla düzenlenen Incoterms;
teslim ile ilgili standart terimlerin kullanılmasına, taraflar
arası sorumlulukların bilinmesine, ülkeler arası farklı
uygulamaların önüne geçmeye, taraflar arası güveni tesis
etmeye ve keyfi uygulamaların ortaya çıkardığı risklerin
azalmasına katkı sağlamaktadır. Günümüzde en son
güncellenen Incoterms (2010) kullanılmaktadır. Dış
ticarette temelde birbirinden farklı olan 4 ana grup teslim
şekli bulunmaktadır. Bunlar; E Grubu (Çıkış), F Grubu
(Ana Taşıma Ödenmemiş Olarak), C Grubu (Ana Taşıma
Ödenmiş Olarak) ve D Grubu (Varış) teslim şekilleridir.
E Grubu (Çıkış): Malın, satıcının kendi ülkesinde
belirlediği bir yerde alıcıya teslimini ya da teslim için
hazır tutulmasını içerir.
EXW (EX WORKS/İşyerinde Teslim): Bu teslim şeklinde
mallar, satıcının kendi işyerinde veya kendisinin
belirlediği başka bir yerde ambalajlanmış, ancak herhangi
bir araca yüklenmemiş şekilde alıcıya teslim edilmekte ve
satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı
açısından en az sorumluluk içeren bu teslim şekline göre
satıcının malı yükleme, sigorta yaptırma, gümrükleme
işlemi yapma vb. gibi zorunlulukları bulunmamaktadır.
EXW teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları
kitabınızın 78. sayfasında Tablo 4.2’de verilmiştir.
F Grubu (Ana Taşıma Ödenmemiş Olarak): Malın,
satıcının ülkesinde alıcının belirlediği yer, taşıyıcı veya
kişiye teslimini içerir.
FCA (FREE CARRIER/Taşıyıcıya Masrafsız): Bu teslim
şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı
malları, alıcının kendi belirlediği bir yerde, alıcı tarafından
tayin edilen taşıyıcıya veya başka bir kişiye teslim etmekte
ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcının
malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının
ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin
takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır.
FCA teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları
kitabınızın 79. sayfasında Tablo 4.3’te verilmiştir.
FAS (FREE ALONGSIDE SHIP/Gemi Doğrultusunda
Masrafsız): Deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılan
bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini
tamamladığı malları, yükleme limanında veya alıcı
tarafından gösterilen yükleme noktasında, alıcı tarafından
seçilen geminin doğrultusunda bırakarak veya zaten bu
şekilde bırakılmış malları tedarik ederek teslim etmekte ve
satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı,
malların teslim edilmesine kadarki masraf ve riskleri
üstlenmektedir. Satıcının malların ithalat için
gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için
gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi
yükümlülükleri bulunmamaktadır. FAS teslim şeklinde
satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 80. sayfasında
Tablo 4.4’te verilmiştir.
FOB (FREE ON BOARD/Gemide Masrafsız): Deniz ve iç
su yolu taşımacılığında kullanılan bu teslim şeklinde
satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı malları, ya
yükleme limanında ya da alıcının gösterdiği yükleme
noktasında, alıcının seçtiği gemiye yükleyerek ya da bu
şekilde teslim edilen malları temin ederek teslim etmekte
ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı,
malların teslim edilmesine kadarki masraf ve riskleri
üstlenmektedir. Satıcının malların ithalat için
gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için
gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi
yükümlülükleri bulunmamaktadır. FOB teslim şeklinde
satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 81. sayfasında
Tablo 4.5’te verilmiştir.
C Grubu (Ana Taşıma Ödenmiş Olarak): Malın alıcının
belirttiği varış yerine ulaşması için taşıyıcıya yüklenmesi
ve bazı masrafların satıcıya ait olmasını içerir.
CFR (COST AND FREIGHT/Masraflar ve Navlun): Deniz
ve iç su yolu taşımacılığında kullanılan bu teslim şeklinde
satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı ve navlun
masrafını ödediği malları, ya standart nitelikli bir gemide
ya da zaten bu şekilde teslim edilmiş malları tedarik
ederek teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü
sona ermektedir. Bu teslim şeklinde satıcı, taşıma
sözleşmesi yapmak ve bunlara ilişkin masrafları ödemek durumundadır. Satıcının, malların ithalat için
gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için
gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi
yükümlülükleri bulunmamaktadır. CFR teslim şeklinde
satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 82. sayfasında
Tablo 4.6’da verilmiştir.
CIF (COST INSURANCE AND FREIGHT/Masraflar,
Sigorta ve Navlun): Deniz ve iç su yolu taşımacılığında
kullanılan bu teslim şeklinde satıcı, sigorta primi, navlun,
yükleme masraflarını ödediği ve risklerini üstlendiği
malları ya standart nitelikli bir gemide ya da zaten bu
şekilde teslim edilmiş malları tedarik ederek teslim
etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir.
Bu teslim şeklinde satıcı, taşıma ve sigorta sözleşmesi
yapmak ve bunlara ilişkin masrafları ödemek
durumundadır. Satıcının, malların ithalat için
gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için
gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi
yükümlülükleri bulunmamaktadır. CIF teslim şeklinde
satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 83. sayfasında
Tablo 4.7’de verilmiştir.
CPT (CARRIAGE PAID TO/Taşıma Ödenmiş Olarak): Bu
teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini
tamamladığı ve navlun masrafını ödediği malları,
kendisinin belirlediği taşımacıya teslim etmekte ve
satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim
şeklinde satıcı, malın taşımacıya teslim edildiği yerden
kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için taşıma
sözleşmesi yapmak ve buna ilişkin masrafları ödemek
durumundadır. Ancak satıcının, malların ithalat için
gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için
gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi
yükümlülükleri bulunmamaktadır. CPT teslim şeklinde
satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 84. sayfasında
Tablo 4.8’de verilmiştir.
CIP (CARRIAGE INSURANCE PAID TO/Taşıma ve
Sigorta Ödenmiş Olarak): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat
gümrüklemesini tamamladığı ve navlun masrafını ödediği
malları, kendisinin belirlediği taşımacı kişiye teslim etmekte
ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim
şeklinde satıcı, malın taşımacıya teslim edildiği yerden
kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için taşıma
sözleşmesi ve yolculuk sırasında mallara ilişkin zayi ve
hasar riskine karşılık bir sigorta sözleşmesi yapmak ve
bunlara ilişkin masrafları ödemek durumundadır. Satıcının,
malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat harçlarının
ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük formalitelerinin
takip edilmesi gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır. CIP
teslim şeklinde satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın
85. sayfasında Tablo 4.9’da verilmiştir.
D Grubu (Varış): Malın alıcının belirttiği varış yerine
kadar satıcı tarafından taşınması ve her türlü masrafın
satıcıya ait olmasını içeren gruptur.
DAP (DELIVERED AT PLACE/Belirlenen Yerde Teslim):
Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini
tamamladığı malları, belirlenen varış yerinde taşıma
aracından boşaltmadan/boşaltılmaya hazır şekilde alıcının
tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve satıcının teslim
yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı taşıma sözleşmesi
yapmak ve malların belirlenen varış yerine getirilmesine
ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenmek durumundadır.
Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat
harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük
formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri
bulunmamaktadır. DAP teslim şeklinde satıcı ve alıcının
sorumlulukları kitabınızın 86. sayfasında Tablo 4.10’da
verilmiştir.
DAT (DELIVERED AT TERMINAL/Terminalde Teslim):
Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini
tamamladığı malları, belirlenen varış yerinde veya
limanında taşıma aracından boşaltılmış bir şekilde alıcının
tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve satıcının teslim
yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı, masrafları kendisine
ait olmak üzere, malların kararlaştırılan varma yerinden
veya limanından belirlenen terminale taşınması için taşıma
sözleşmesi yapmalıdır. Satıcı malların belirlenen varma
yerine getirilmesine ve taşıma aracından boşaltılmasına
ilişkin tüm hasar ve masrafları üstlenmek durumundadır.
Satıcının malların ithalat için gümrüklenmesi, ithalat
harçlarının ödenmesi ve ithalat için gerekli gümrük
formalitelerinin takip edilmesi gibi yükümlülükleri
bulunmamaktadır. DAT teslim şeklinde satıcı ve alıcının
sorumlulukları kitabınızın 87. sayfasında Tablo 4.11’de
verilmiştir.
DDP (DELIVERED DUTY PAID/Gümrük Ödenmiş
Olarak Teslim): Satıcı açısından en fazla yükümlülük
gerektiren bu teslim şeklinde satıcı, ihracat ve ithalat
gümrüklemesini tamamladığı malları, belirlenen varış
yerinde taşıma aracından boşaltmadan/boşaltılmaya hazır
şekilde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve
satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Satıcı,
masrafları kendisine ait olmak üzere, malların belirlenen
teslim yerine veya noktaya kadar taşınması için taşıma
sözleşmesi yapmaktadır. Satıcı, malların belirlenen varma
yerine getirilmesine ilişkin, tüm hasar ve masrafları
üstlenmek durumundadır. Satıcının malların ithalat için
gümrüklenmesi, ithalat harçlarının ödenmesi ve ithalat için
gerekli gümrük formalitelerinin takip edilmesi gibi
yükümlülükleri de bulunmaktadır. DDP teslim şeklinde
satıcı ve alıcının sorumlulukları kitabınızın 88. sayfasında
Tablo 4.12’de verilmiştir.
Dış Ticarette Güvene Dayalı Ödeme Şekilleri
Karşı (Bağlı) Ticaret
Ticari taraflar arasında yapılan sözleşme gereğince,
ihracatçının yurtdışına sevk ettiği malın/hizmetin
bedelinin hemen ve/veya belli bir süre sonra ithalatçı
tarafından mal/hizmet olarak gönderilmesi durumunda bir
satış/ihracat işlemi karşılığında bir alış/ithalat işlemi
yapılmaktadır. Bu yöntem, yeterli dövizi olmayan fakat
mal ihraç etmek isteyen ya da serbest dövizle satılması zor
olan malları olan özel firma veya kamu kurumu niteliğindeki ithalatçılar için oldukça uygundur. Karşı
(bağlı) ticaretin; takas, kliring, aktarma ticareti, karşı
satınalım, geri satınalım ve dengeleme (offset) anlaşması
gibi çeşitleri bulunmaktadır.
Takas: İhraç edilen bir mal, hizmet veya üretim faktörü
bedelinin tamamen veya kısmen mal, hizmet veya (hizmet
karşılığı) döviz ile karşılanması işlemidir. Takas işlemi,
özel takas ve bağlı muamele olarak ikiye ayrılmaktadır.
Özel takasta (iki yanlı takas), bir ithalatçı ile bir ihracatçı
firma karşılıklı olarak mal ve/veya hizmet alış verişi
yapmakta ve ülkeler arasında para transferi olmadan ticari
işlem tamamlanmış olmaktadır. Ticarete katılan firma
sayısına göre takas iki, üç veya dört taraflı olabilmektedir.
İkiden fazla taraf arasında yapılan takas işlemine bağlı
muamele denilmektedir.
Kliring (Denkleştirme): Aralarında anlaşma bulunan
ülkelerin her birinde ithalatçılar ithal ettikleri malların
bedelini kendi ülkelerindeki merkez bankalarına/kliring
ofisine ulusal para cinsinden ödemektedirler. Merkez
bankası/kliring ofisi aynı yabancı ülkeye mal satan
ihracatçıların alacaklarını ilgili hesapta birikmiş olan bu
paralarla ödenmektedir. Böylece ihracat gelirleri ithalat
giderleri ile denkleştirilmekte ve ülkeler arasında döviz
transferi yapılmadan ticaret gerçekleştirilmiş olmaktadır.
Gelirler ve giderler arasında fark herhangi bir konvertibl
para ile ödeme yaparak denkleştirilmekte ve hesaplar arası
dengesizlik giderilmektedir.
Aktarma Ticareti: Kliring işlemlerinde ihracatçı ile
ithalatçının alacak-borç hesapları arasındaki dengenin
sağlanamaması durumunu gidermek amacıyla geliştirilmiş
bir ödeme şeklidir. Buna göre alacağın borçtan fazla
olması durumunda, alacaklı durumda olan ihracatçı ülke
bu alacak hakkını üçüncü bir ülkeye aktarmaktadır.
Alacak hakkını devralan üçüncü ülkenin, borçlu olan
ithalatçı ülkeden ithalat yapması ile aktarmalı ticaret
tamamlanmaktadır. Böylece hesaplar arası fark
denkleştirilmiş olmaktadır.
Karşı Satınalım: Bir ülkeye yapılan mal ihracı karşılığında,
belli bir süre sonra aynı ülkeden başka bir mal ithal
edilmektedir. Bu tür ticarette genellikle karşılıklı olarak
satın alınacak mallardan oluşan bir liste hazırlanmakta ve
bu mallar arasından seçim yapılmaktadır.
Geri Satınalım: Bu yöntemde yapılan bir ihracat işlemi
karşılığında, belli bir süre sonra aynı ülkeden ihracat
işlemiyle ilgili bir malın ithali yapılmaktadır. Geri
satınalım yönteminde mal ihracı karşılığında üretim
teknolojisi alma ya da üretim tesisi kurma anlaşması
yapılmaktadır.
Dengeleme (Offset)Anlaşması: Bu yöntemde, öncelikle
uçak, askerî malzeme, elektronik tesis vb. gibi ihraç bedeli
çok yüksek olan bir ihracat işlemi yapılmaktadır. Daha
sonra ihracatçı ülke, ithalatçı ülke için çok pahalı olan bu
işlemin maliyetini azaltmak (dengelemek) için o ülkeye
döviz geliri yaratan ve/veya döviz gideri azaltan
hizmetlerde bulunmaktadır.
Garantisiz Peşin Ödeme
Güvene dayalı bir yöntem olan peşin ödemede ithalatçı,
malın bedelini ödedikten sonra ihracatçı malı
göndermektedir. Bu ödeme şeklinde ithalatçı ve ihracatçı
firma ile ithalatçının ve ihracatçının bankası olmak üzere
dört taraf arasında sözleşme yapılmakta ve işlemler bu
sözleşmeye bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. İhracatçı
hesabındaki parayı kendi ulusal para birimi cinsinden
tahsil etmekte ve Döviz Alım Belgesi (DAB)
düzenlemektedir. Mal bedelini alan ihracatçı ihracata konu
olan malı yurtdışına sevk ederek ithalatçı firmaya
göndermektedir. İthalatçı firma yaptığı peşin ödemeye
ilişkin beyanı ibraz ederek malları ilgili gümrükten
almaktadır. Peşin ödemede tüm riski ithalatçı
üstlenmektedir. Peşin ödeme yöntemi, ithalatçıların tüm
riski üstlenmek istememeleri, yoğun rekabet koşulları ve
pazarlama imkânlarının kısıtlı olması gibi nedenlerle dış
ticarette fazla yaygın olmayan bir yöntemdir.
Konsinye İhracat
Bu ödeme şeklinde ihracatçı malını satması için yurt
dışındaki kendi şube temsilciliklerine, ithalatçıya ya da
komisyoncuya göndermekte ve mal satıldıktan sonra da
komisyoncu mal bedelini kendisine/ihracatçıya
göndermektedir. Satış işlemi, ihracatçı ile
ithalatçı/komisyoncu arasında yapılan konsinye satış
sözleşmesine göre yapılmaktadır. Güvene dayalı bu yöntem
kesin satış sözleşmesine dayanmadığı için mal satılıncaya
kadar mülkiyet hakkı ihracatçıya aittir. Komisyoncu sadece
malların satış sorumluluğunu üstlenmektedir. Bu yöntem
uygulamada çok az kullanılmaktadır.
Mal Karşılığında Ödeme (Açık Hesap)
Birbirlerine güvenen ve uzun yıllardır birlikte iş yapan
ihracatçı ve ithalatçı arasında yapılan sözleşme
doğrultusunda ihracatçı, mal bedelini belirlenen ileri bir
tarihte almak üzere ithalatçının ülkesindeki ilgili gümrük
idaresine partiler hâlinde mal göndermektedir. Bu yönteme
göre aslında ihracatçı, ithalatçıya bir hesap açmış ve bu
hesap üzerinden kredi sağlamış gibi olmaktadır. Mal
karşılığında ödeme yöntemi, ithalatçı açısından risk
taşımamaktadır. Ancak ihracatçı mal bedelinin
ödenmemesi, geç ve/veya eksik ödenmesi gibi ticari riskleri
üstlenmiş olmaktadır. Günümüz koşullarında bilgi iletişim
teknolojilerindeki gelişme sayesinde firmalar hakkında bilgi
toplamak kolaylaşmıştır. Bu durum açık hesap işlemlerinin
dış ticarette yaygınlaşmasına olanak sağlamıştır.
Belge Karşılığında Ödeme
Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları yurtdışına göndermekte
ve eş zamanlı olarak da hazırladığı belgeleri, mal bedeli
ödendikten sonra ithalatçıya teslim edilmesi şartıyla kendi
bankasına ve onun aracılığıyla ithalatçının bankasına
göndermektedir. Yani önce mal bedeli ödenmekte daha
sonra malı almaya yarayan belgeler alınabilmektedir. Belge
karşılığı ödemede kullanılan belgeler; mal bedelinin tahsili
amacıyla kullanılan mali ve malın ihracı ile ilgili ticari
olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Belge karşılığında ödemenin görüldüğünde ödemeli poliçe ve vadeli poliçe
olmak üzere iki türü vardır. Belge karşılığında ödeme
yönteminin ihracatçı ve ithalatçı açısından bir takım
dezavantajları/ riskleri bulunmaktadır.
İhracatçı açısından dezavantajları;
• Yurtdışına gönderilmiş olan malların ithalatçı
tarafından teslim alınmaması,
• Kabul edilen vadeli poliçedeki mal bedelinin
belirlenen zamanda ödenmemesi,
• İthalatçının ülkesinde kambiyo denetimi
uygulanması nedeniyle mal bedeli transferinin
yapılmaması/gecikmesi,
• İthalatçının mali sıkıntı yaşaması ve/veya iflas
etmesi,
• İthalatçının ticari teamüllere uygun olmayan
tavırlar sergilemesi vb. gibidir.
İthalatçının karşılaşacağı riskler ise,
• Malların belirlenen sürede ülkeye
gelmemesi/gecikmesi,
• Mallar görülmeden ödemenin yapılması,
• Vadeli poliçenin kabulünün ticari itibarı
zedeleyebilmesi,
• Malların siparişe uygun olarak hazırlanmaması
vb. şeklindedir.
Dış Ticarette Garantili/Güvenceli Ödeme Şekilleri
Garantili Peşin Ödeme
İhracatçı açısından en elverişli yöntem olan peşin
ödemede, tüm riski ithalatçı üstlenmektedir. Bu kapsamda
ithalatçı; ihracatçının ülkesindeki olumsuz koşullar
nedeniyle malların sevkinin gecikmesi ve bu nedenle elde
edebileceği kazançlardan mahrum olma, malların
kararlaştırılan miktar ve kaliteye uygun olmaması veya
mal sevkinin yapılmaması gibi risklerle
karşılaşabilmektedir. Söz konusu riskler karşısında
ithalatçı, ihracatçının bankasından garanti/teminat
mektubu veya ipotek kaydı alarak güvenceli bir şekilde
hareket etmeye çalışmaktadır.
Ortak Hesap
Güvene dayalı yöntemlerden biri olan konsinye ihracata
ilişkin yüksek riskler nedeniyle bu satışları kısmen garanti
altına alan yeni bir satış yöntemidir. Satış işlemi, ihracatçı
ile ithalatçı/komisyoncu arasında yapılan konsinye satış
sözleşmesine göre yapılmaktadır. Kesin satış sözleşmesi
yapılmayan bu yöntemde de mülkiyet hakkı ihracatçıya ait
olan mal yurtdışındaki komisyoncuya veya ithalatçıya
gönderilmektedir. Kesin satış, mal gönderildiği zaman
değil, mal komisyoncu tarafından satıldığı zaman
gerçekleşmektedir.
Akreditifli Ödeme

mektubu/taahhüdüdür. Bu ödeme yönteminde ithalatçı,
anlaşmalı bankasında ihracatçı için bir akreditif/kredi
hesabı açtırmakta ve bunu kendi bankası aracılığıyla
ihracatçının bankasına bildirmektedir. Akreditifli ödeme
için ithalatçı ile ihracatçı arasında satış ve ödeme
sözleşmesi, ithalatçı ile anlaşmalı bankası arasında teklif
mektubuna dayalı hesap açma sözleşmesi yapılmaktadır.
Akreditif Çeşitleri:
• Feshedilebilir ve Feshedilemez Akreditif
• Onaysız ve Onaylı Akreditif
• Dönen Akreditif
• Kırmızı Şartlı Akreditif
• Yeşil Şartlı Akreditif
• Karşılıklı Akreditif
• Devredilebilir ve Tahsisli Akreditif
• Garantili Akreditif
Kabul Kredili Ödeme
Bu ödeme şeklinde, ihracatçı tarafından düzenlenen ve
ithalatçının ilerideki bir tarihte koşulsuz olarak belli bir
miktar ödeme yapmasını emreden vadeli poliçenin
ithalatçı veya ithalatçının bankası tarafından kabul
edilmesi söz konusudur. İhracatçının kendi bankası
aracılığıyla ithalatçıya veya ithalatçının bankasına çektiği
vadeli poliçeyi ithalatçı kabul ederse ticari kabul, banka
kabul ederse banka kabulü olmaktadır. Böylece ihracatçı
satmış olduğu malı gönderip, ilgili belgeleri kendi
bankasına ibraz ederek belirlenen süre içerisinde mal
bedelini tahsil etmeyi garantilemiş olmaktadır.
Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO)
Bu yöntem, akreditifli ödeme ile mal karşılığında
ödemenin elektronik ortamda birleştirilmiş hâlidir. Buna
göre ithalatçı ve ihracatçının düzenlediği belgeler yerine
belgelerin üzerindeki bilgiler/veriler elektronik ortamda
karşılaştırılmakta ve sonrasında ithalatçının bankası,
ihracatçının bankasına vadeli olarak belirli bir miktar
ödeme yapmayı geri dönülemez ve bağımsız bir şekilde
taahhüt etmektedir.
Bu yöntemin kullanılabilmesi için bankaların elektronik
ortamda veri eşleşmesi yapabilecek bir sistem olan İşlem
Eşleştirme Uygulamasına sahip olmaları gerekmektedir.
Banka ödeme yükümlülüğünün faydaları;
• Ticari riskleri azaltmaktadır,
• Mal karşılığında ödemeye banka güvencesi
getirmektedir,
• Operasyonel yük ve maliyeti düşürmektedir,
• İşlem hızını artırarak zaman kaybını
azaltmaktadır,
• Taraflara güvence sağlarken, bürokratik işlemleri
azaltmaktadır,
• Prefinansman ve post finansman imkânı
sağlamaktadır,
• Belgelere ilişkin kaybolma, yırtılma vb. gibi
sorunları ortadan kaldırmaktadır vb. şeklindedir.